Reactie op level 3: Frank Mulder

Frank Mulder

Frank Mulder, Onderzoeker, schrijver en journalist, www.frankmulder.info

Beste Roald,

Bedankt voor je mooie hoofdstuk. Je legt mooi uit dat het volgen van Jezus te maken heeft met ons leven in de maatschappij, en dus ook ons leven als consument, als speler in de economie. Ik vind het goed dat je dat benadrukt. Onze economie heeft veel te maken met (on)recht in de wereld. En je maakt het ook heel radicaal en persoonlijk, door te laten zien dat het hem zit in onze diepste verlangens, verlangens naar meer, goedkoper en makkelijker. En dat je dus moet beginnen om die onder ogen te zien.

Ik kan me voorstellen dat het voor veel mensen moeilijk te verteren is, omdat de neiging groot is om je verhaal te lezen met de bril die we zo gewend zijn, de individualistische bril. Dan lezen mensen misschien “ik mag geen foute kleding kopen”, “ik mag geen bezit hebben”. Maar veel van deze fouten in onze economie zijn niet zo simpel samen te vatten. Ze zijn een proces van collectieve fouten. Dat is ook waar in de Bijbel veel over wordt gesproken: als volk gaan we de mist in, als mensheid raken we verblind – soms is het heel lastig aan te geven wat daar precies mijn verantwoordelijkheid in is.

Wat mij zelf daarin heeft geholpen, is een ervaring bij een Engelse beweging voor gebed en gerechtigheid, Speak genaamd. Zij stelden onze relatie met God centraal. Die is verstoord door de zonde, door het onrecht in de wereld. Om Gods stem te horen, moeten we onze zonde belijden, want anders zijn we nog niet vrij. Dat is precies wat we in de Bijbel lezen, dat onrecht soms tussen God en ons in kan komen te staan, zozeer dat we Hem niet meer kunnen horen (bijvoorbeeld Jesaja 58).

Deze Engelsen bij Speak kozen er bewust voor om te beginnen met schuldbelijdenis. Samen, in een dienst van schuldbelijdenis, spraken ze uit wat er mis ging in een bepaald aspect van de economie. Het misbruik in de kledingindustrie bijvoorbeeld, of de wapenhandel. Vervolgens spraken ze naar God uit dat zij, als inwoner van hun land, vergeving vroegen. Dat deden ze op een symbolische plek. Zo ben ik er in Londen bijgeweest hoe ze bij het kantoor van de dienst die subsidies (jawel!) verleent aan wapenexporteurs, een dienst van berouw en inkeer hielden.

Dat klonk heftig, waren deze lieve Engelsen nu werkelijk schuldig aan wapenhandel? Nou ja, ze waren deel van een land dat daar schuldig aan was. Maar de volgende stap was bijzonder: ze vierden met het avondmaal dat God hen vergeven had. En ze vroegen zijn hulp om de juiste stappen te zetten. En daarna vierden ze feest, omdat God beloof dat hij ons vrijmaakt als we onze schuld erkennen!

Je zou kunnen zeggen: onze westerse theologie gaat vaak over ik en God, en de persoonlijke karakterfouten die ertussen staan. Deze Engelsen vulden dat aan met ander bijbels beeld: de machten. Er zijn machten en heersers tussen ons en God ingeslopen, zoals Paulus zo mooi zegt. Geld, oorlog, onrecht, dat zijn ook machten die onze blik op God kunnen verstoren. Jezus kwam om ons te bevrijden van deze machten. Maar soms moeten we ze benoemen voordat God ons ervan bevrijdt. Dat vond ik best verrassend.

Maar mijn conclusie was: het werkt echt. Als ik, samen met anderen, vergeving vraag voor bepaalde collectieve zonden, dan kan God echt bevrijding geven. Ineens ontdek ik iets wat ik kan doen. Ineens merk ik dat bepaalde verlangens minder sterk worden. Ineens ontdek ik andere mensen die het ook anders willen. Ik zou iedereen willen aanraden om, voordat hij of zij op eigen initiatief besluit om wereldverbeteraar te worden, eerst naar God toe te gaan om te vragen of Hij ons wil bevrijden van de machten die ervoor zorgen dat we niet zien hoe we het anders kunnen doen.

Dus ja, ik vind het fantastisch dat je mensen aanmoedigt om bezit te verminderen en minder vlees te eten. Mee eens! Maar ik wil mensen aanmoedigen om niet een idealist te worden. Een idealist laat zich leiden door een ideaal. Maar het irritante van een ideaal is dat het de neiging heeft te belangrijk te worden in ons hoofd. Het kan een doel worden dat de middelen heiligt. Dan ga je andere mensen veroordelen, en jezelf misschien ook.

Bovendien frustreert het, want wij gaan de wereld niet redden. Jezus voorspelde al dat Gods koninkrijk zou groeien, maar het kwaad ook, en het is God die dat conflict gaat oplossen, niet wij. We moeten ons schrap zetten om Jezus te volgen ook als we geen effect zien. Alle ideologieën, of ze nu communistisch, kapitalistisch of wahabitisch zijn, laten zich leiden door het resultaat, door het doel. Zo overtuigd, dat ze wat betreft de middelen een oogje dichtknijpen, waardoor hun telkens weer dat mooie doel uit de handen glipt. En dat is het radicale van het evangelie: Jezus draait het om. Voor hem heiligt het doel niet de middelen, maar de middelen het doel. Wij hoeven Gods rijk niet te bouwen, we moeten het alleen zoeken. Christenen kunnen dus nooit utopisch zijn. Ze volgen alleen Jezus, ongeacht de uitkomst, want het doel zit al verstopt in de weg. Daarom noemde men ze in het begin de mensen van de Weg.

Een voorbeeld. Ik woon in een woongemeenschap, met negen volwassenen, in een achterstandswijk. Ik merk dat ik soms per ongeluk streef naar het ideaal van “een goede woongemeenschap”. Maar dan zijn er altijd mensen die er niet helemaal bij passen, of die ik eigenlijk niet goed genoeg vindt. Als ik Jezus echt wil volgen, moet ik allereerst mensen liefhebben. Die geweldige gemeenschap komt later wel, of niet.

Zoals Dietrich Bonhoeffer zei:

“Wie gemeenschap zoekt, krijgt haat. Wie liefde zoekt, krijgt gemeenschap.”

Je zou gemeenschap door heel veel andere idealen kunnen vervangen.

Nog iets over vrijheid. Lezers die net pas ontdekken dat ze ook in hun economische leven Jezus willen volgen, zou ik willen aanmoedigen om te beginnen met zaken die vrijheid geven. Jezus kwam om ons te bevrijden. Dus ga er niet, in je 40-urige werkweek, ook een moestuin en een dakloze vluchteling bijnemen, plus een commissie in de kerk, omdat je zonodig goed wil leven. Begin met zaken die vrijheid geven. Ik merk bij mezelf dat geld weggeven bevrijdend is. Geef je geld weg omdat dat goed is in zichzelf, niet omdat je daar allemaal goede dingen mee wilt bereiken. Het is niet “omdat het niet mag”, maar omdat geld weggeven bij het goede en rijke leven met God hoort! Op dezelfde manier is de tv wegdoen een mooie manier om vrijheid te winnen. Het scheelt een heleboel seksuele fantasieën, reclames, propaganda, onzin en vooral tijd. Een mooie stap richting bevrijding, vond ik althans.

Tenslotte: ga dit soort dingen niet alleen doen. Bid voor mensen die met je mee willen doen, en ga er samen mee bezig. Zaken die je in je hoofdstuk behandelt zijn collectief scheefgegroeid, en je kunt niet in je eentje alles anders doen. Ik heb mensen om me heen die mee willen doen met Gods koninkrijk, in onze woongemeenschap, of in de buurtkerk, en dat geeft echt ruimte. We gebruiken elkaars auto, we letten op elkaars kinderen, we delen een moestuin, we helpen elkaar met het maken van keuzes, we bidden samen, kortom, we proberen een familie te zijn die Jezus volgt. Dat helpt mij om me niet blind te staren op “ben ik wel fairtrade genoeg” maar op het nieuwe rijk van God. Dat rijk is nu al hier en daar zichtbaar in de gemeenschap van gelovigen, de kerk dus, en als je dat merkt, dan wordt geld (of welk ander verlangen dan ook) vanzelf al minder belangrijk, omdat je iets veel mooiers hebt gevonden.

Ik wens jou en je lezers veel zegen met je zoektocht!

Frank Mulder

 

Last Train HomeBekijk de film ‘Last train Home’ voor 3,50 euro.

duur: 87 min | Engelse ondertiteling

“We werken ver van huis. De oude mensen en de kinderen zijn in het dorp gebleven. Maar als een familie zelfs met Nieuwjaar niet bij elkaar kan zijn, zou het leven zinloos zijn.” Aldus een van de talloze Chinese arbeiders die jaarlijks de heroïsche tocht ondernemen van de nieuwe industriegebieden naar hun dorpen in de provincie. Kalm observerend en zonder commentaar brengt Lixin Fan het wel en wee van zo’n familie gedurende twee jaar in beeld. Zestien jaar geleden verlieten vader en moeder de armoede van het platteland om hun geluk te beproeven in de nieuwe economische zones. Hun dochtertje lieten ze achter bij haar grootouders. Nu maken ze lange dagen in een van de vele grauwe fabrieken van waaruit het westen van goedkope kleding wordt voorzien. Het zwaarste werk is echter de Nieuwjaarsreis. Onthutsend is de aanblik van de mensenmassa die zich voor het station heeft verzameld. Dagenlang wacht het echtpaar op een kaartje. Als een sneeuwstorm het spoor heeft ontregeld is de chaos compleet. Toch lukt het ze telkens weer. Maar zal het ze ook lukken het gezin bij elkaar te houden en hun dochter en haar broertje braaf te laten studeren van het naar huis gestuurde geld? Pijnlijke momenten onthullen dat de Chinese lankmoedigheid grenzen kent.”

Video: Onnavolgbaar